Hoe Slecht & Ongezond Is Suiker Voor Je? [Wetenschappelijk]

Door onze health-redactie| Kian Alaie, voedingswetenschapper BSc

Suiker: Hoe ongezond is het uiteindelijk – Is suiker slecht voor je?

Suiker is een veelvoorkomende ingrediënt en voedingsstof in veel van onze favoriete voedingsmiddelen en drankjes. Van zoete desserts tot suikerhoudende dranken of zelfs vermomd in ‘gezonde’ yoghurtjes, het lijkt onmogelijk om suiker te vermijden. Hoe ongezond is het uiteindelijk om suiker te consumeren en zou je suiker kunnen zien als slecht voor onze gezondheid?

Wat is suiker?

Suiker is een verzamelnaam van veelvoorkomende zoetstoffen die van nature voorkomen en gebruikt worden om voedingsmiddelen en dranken zoeter te maken. Suiker is per definitie een simpel koolhydraat. Een simpel koolhydraat bestaat maar uit enkele kleine deeltjes en wordt daarom sneller opgenomen door ons lichaam.

Koolhydraten en suikers: hoe zat dat ook alweer?

Koolhydraten worden ingedeeld op basis van de grootte van hun moleculen. Enkelvoudige suikers, zoals glucose en fructose, worden monosacchariden genoemd. Deze bestaan ​​uit één enkel suikermolecuul. Wanneer twee monosacchariden aan elkaar worden gekoppeld, vormen ze een disaccharide, zoals sucrose (tafelsuiker), lactose (melksuiker) en maltose (moutsuiker).

Pas wanneer je heel veel van deze monomeren aan elkaar koppelt, ontstaat er een zetmeel. Koolhydraten zijn dus opgebouwd uit suiker.

Kijk anders eerst even dit filmpje om een beter beeld te krijgen van suiker!

Waarom kan suiker problematisch zijn?

Hoewel suiker energie biedt en noodzakelijk kan zijn, kan te veel suiker schadelijk zijn voor de gezondheid, vooral als het in korte tijd overmatige hoeveelheden wordt geconsumeerd. Het consumeren van te veel suiker kan leiden tot gewichtstoename, tandbederf, hoge bloeddruk, diabetes en andere gezondheidsproblemen (Hartstichting, 2023). We gaan hier dieper op in.

Vet is de onterechte boeman geworden

Vet is de afgelopen decennia vaak de boeman geweest in de voedingsindustrie. Vet zou ons dik maken en onze cholesterolgehaltes verhogen, wat zou kunnen leiden tot een verhoogd risico op hartaandoeningen en andere gezondheidsproblemen.

De afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan dat heeft  aangetoond dat niet alle vetten slecht zijn en dat een matige inname van gezonde vetten zelfs kan bijdragen aan een gezond dieet (Voedingscentrum, 2023). Het is belangrijk om te onthouden dat het vaak ook gaat over de hoeveelheid vet die we consumeren!

Toegevoegd suiker aan vetarme producten

Veel vetarme producten zijn bevatten tegenwoordig vaak veel toegevoegde suikers en andere ongezonde ingrediënten om de smaak en textuur te verbeteren. Zo kan je denken dat je een ‘gezond’ vetarm yoghurtje eet, terwijl er vervolgens ontzettend veel (vermomd) suiker is toegevoegd.

Suiker en je bloedsuikerspiegel

Wanneer we suiker consumeren, verhoogt ons lichaam de bloedsuikerspiegel en begint het insuline te produceren om de bloedsuikerspiegel te reguleren (Harvard, 2023). Het systeem werkt als volgt:

• Stap 1: Suiker consumptie

Wanneer we suiker consumeren, wordt het snel verwerkt tot glucose, wat onze primaire energiebron is. Deze glucose komt in onze bloedbaan terecht en verhoogt onze bloedsuikerspiegel.

• Stap 2: Insulineproductie

Zodra onze bloedsuikerspiegel stijgt, begint ons lichaam insuline te produceren. Insuline is een hormoon dat wordt geproduceerd door de alvleesklier en helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel door de opname van glucose door de cellen te stimuleren. Op deze manier helpt insuline de bloedsuikerspiegel te verlagen en te stabiliseren na een piek in glucose-inname.

• Stap 3: daling van bloedsuiker: Na het vrijgeven van insuline daalt onze bloedsuikerspiegel dus weer om gebruikt te worden of opgeslagen te worden als vet. Hierdoor ontstaat er initieel een kleine dip in bloedsuiker.

De gevolgen van te veel suiker

Wanneer we consistent te veel suiker consumeren, kan ons bloedsuikerniveau snel stijgen en leiden tot de volgende stappen:

Gevolg te veel suiker 1: Verhoogde insulineproductie

Wanneer ons lichaam gewend raakt aan het consumeren van grote hoeveelheden suiker, kan dit leiden tot schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Zo moet het lichaam meer insuline produceren om dit te verwerken.

Gevolg van te veel suiker 2: Hunkering naar suiker

Wanneer ons bloedsuikerniveau snel daalt, kan ons lichaam hunkeren naar meer suiker om het te herstellen. Dit kan leiden tot een vicieuze cyclus van verlangen naar suiker en het consumeren van te veel suiker.

Gevolg van te veel suiker 3: Verhoogd risico op gezondheidsproblemen

Als we regelmatig te veel suiker consumeren, kan dit leiden tot een hoger risico op gezondheidsproblemen zoals obesitas, diabetes type 2, hoge bloeddruk en hartziekten.

Gevolg van te veel suiker 4: Insulinegevoeligheid

Ons lichaam kan helaas minder gevoelig worden voor insuline. Dit betekent dat ons lichaam meer insuline moet produceren om dezelfde hoeveelheid glucose uit het bloed te halen, wat kan leiden tot een hoge insulinespiegel in het bloed en uiteindelijk kan resulteren in insulineresistentie of diabetes type 2.

Een lage insulinegevoeligheid kan ook leiden tot energie dips, stemmingswisselingen en gewichtstoename. Daarom is het belangrijk om een gezond en evenwichtig dieet te volgen met matige hoeveelheden suiker om een gezonde bloedsuikerspiegel en een goede insulinegevoeligheid te behouden.

Gevolg van te veel suiker 5: Suiker kan veel ontstekingsreacties veroorzaken

Onderzoek (Giugliano et al., 2006) laat zien dat mensen met een dieet dat rijk is aan suikers een hoger risico op chronische ontstekingen lopen. Hierbij wordt het immuunsysteem geactiveerd wat niet alleen schade oplevert, maar ook verspilde energie.

Er zijn studies gedaan waarin mensen een verhoogde hoeveelheid aan suiker consumeren door middel van het drinken van frisdrank en er zijn studies gedaan waarin men minder suiker ging consumeren. Beide studies duidden op een direct verband tussen het consumeren van meer suikers en het toenemen van ontstekingsreacties (Corte et al., 2018; Hert et al., 2014).

Waardoor ontstaan deze ontstekingsreacties?

Suiker stimuleert de aanmaak van vetzuren in de lever en deze komen als gevolg in het bloed. Deze vetzuren zijn verantwoordelijk voor het onstekingsproces.

Bepaald voedsel verhoogt ontstekingen in lichaam en ander voedsel kan dat weer verlagen. Natuurlijk is dit niet alleen afhankelijk van je voeding, maar ook van je levensstijl. Overgewicht, roken, en weinig bewegen zijn bijvoorbeeld externe factoren die ontstekingen kunnen veroorzaken.

Symptomen van chronische ontsteking

Symptomen van chronische ontsteking zijn (Pahwa et al., 2022):

• Depressie of angststoornis
• Pijn in het lichaam
• Vermoeidheid en insomnia
• Problemen met je spijsvertering; zoals constipatie, diarree, maagzuur
• Aankomen
• Veel voorkomen van ontstekingen

Daarbij komt kijken dat mensen met chronische ontsteking een verhoogd risico hebben op dementie en diabetes (Corte et al., 2018).

Gevolg van te veel suiker 6: Suiker kan mede verantwoordelijk zijn voor gewichtstoename

Daarnaast kan overmatige consumptie van suiker bijdragen aan gewichtstoename en obesitas. Suikerhoudende dranken zijn bijvoorbeeld een belangrijke bron van toegevoegde suikers en kunnen leiden tot een snelle toename van de calorie-inname. Door de hoge calorie-inname kan het lichaam overtollige energie opslaan als vet, wat kan leiden tot gewichtstoename en obesitas.

Gevolg van te veel suiker 7: Weinig nutriënten

Producten met veel suiker zijn vaak lege calorieën. Lege calorieën zijn voedingsmiddelen die veel calorieën bevatten, maar weinig tot geen voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen en vezels. Deze voedingsmiddelen bevatten vaak veel suiker en/of verzadigde vetten, en hebben weinig of geen voedingswaarde voor ons lichaam.

Gevolg van te veel suiker 8: Suiker en tandbederf

Overmatig consumptie van suiker kan leiden tot tandbederf en tandvleesproblemen (Diabetesfonds, 2023). Wanneer we suiker consumeren, kan het onze tanden aantasten en tandplak vormen, wat kan leiden tot tandbederf en gaatjes.

Suiker zit vaak vermomd in ons eten

Suiker zit vaak verstopt in ons eten Zo kan het niet alleen verschillende namen hebben zoals glucose, fructose, lactose en sucrose, maar kan het ook vermomd in ons eten zitten als bijvoorbeeld appelconcentraat. Een appel zit bijvoorbeeld vol met suiker, als je dit als sap perst en vervolgens het water eruit haalt, houd je heel veel suiker over.

Zo eet je vaak te veel suiker door:

1. Op de verpakking staat bijvoorbeeld ‘slechts 2 procent vet’ om je aan te sporen het product te kopen omdat het gezond zou moeten zijn, terwijl er alsnog veel suiker in het product kan zitten.
2. Er wordt vervolgens sinaasappel concentraat toegevoegd wat vol zit met suikers waardoor je alsnog veel calorieën binnenkrijgt.
3. Je hebt het idee dat je meer van deze voeding mag eten omdat het zogenaamd gezond zou zijn.

Het is belangrijk om etiketten van voedingsmiddelen te lezen en te begrijpen welke soorten suiker worden toegevoegd. Hierdoor worden we bewust van onze suikerinname en onze gezondheid.

Wil leren hoe je een verpakking goed kan lezen? Lees dit artikel van ons over macronutriënten.

Verslaafd aan suiker

Is een suikerverslaving een echte verslaving? Is het te vergelijken met drugs- of alcoholverslaving? Suiker bevat natuurlijk geen psychoactieve stoffen. Toch kunnen sommige mensen het gevoel hebben dat ze verslaafd zijn aan suiker en moeite hebben om het te vermijden.

Dit kan mogelijk te wijten zijn aan de manier waarop suiker het beloningssysteem in de hersenen activeert. Sommige studies hebben aangetoond dat het consumeren van suiker kan leiden tot veranderingen in de hersenen die vergelijkbaar zijn met die welke worden gezien bij drugsverslaving (Avena et al., 2008).

Is de schijf van vijf gedateerd?

Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar voeding en de impact ervan op onze gezondheid, weten we nog steeds relatief weinig over de complete en complexe relatie tussen voeding en gezondheid. Bovendien is er enigszins controverse over de aanbevelingen van bijvoorbeeld de Schijf van Vijf, die soms als te simplistisch en verouderd worden beschouwd.

Conclusie: matigheid is belangrijk

Kortom, suiker kan ongezond zijn wanneer het in grote hoeveelheden wordt geconsumeerd. Het is belangrijk om bewust te zijn van de hoeveelheid suiker die we consumeren en te kiezen voor gezonde alternatieven om onze gezondheid te behouden.

Is suiker slecht? Het antwoord is nee, suiker is niet slecht. Het consumeren van matige hoeveelheden suiker als onderdeel van een gezond dieet is niet schadelijk voor onze gezondheid. Het is echter belangrijk om rekening te houden dat veel verwerkte voedingsmiddelen en dranken grote hoeveelheden toegevoegde suikers bevatten, wat kan leiden tot overmatige consumptie van suiker. Matigheid is de sleutel.