Wat Is Een Veganistisch Dieet? [Alle Voor- & Nadelen]

Waarom zou ik veganist worden? Wat zijn de voordelen van veganistisch worden? Zijn er ook nadelen? Wat kan ik verwachten bij een keuze om veganist te worden? Dit zetten we voor jou op een rijtje, met wetenschappelijke onderbouwing! Lees verder…

Door onze health-redactie| Kian Alaie, voedingswetenschapper BSc

Wat is veganisme? Meer dan alleen je voeding

Tegenwoordig is interesse in een vegetarisch of veganistisch dieet ontzettend toegenomen. Vooral in het laatste decennia is naast het hebben van een vegetarisch dieet, ook veganisme een opkomende stroming geweest. Veganisme gaat niet meer alleen om wat je eet, maar het is vaak ook een maatschappelijk onderwerp. Het is een lifestyle.

Het hebben van een vegetarisch of veganistisch dieet is tegenwoordig dus meer dan een dieet. Het zijn groeiende bewegingen die geven om het welzijn van dieren, rechten van dieren, persoonlijke gezondheid en duurzaamheid. Er zijn dus verschillende redenen waarom mensen zich toevoegen aan deze levensstijl. Tegenwoordig wordt er ook veel onderzoek naar die persoonlijke verschillen en overwegingkeuzes.

Een groeiend deel in de maatschappij

Mensen die een vegan dieet volgen, bevinden zich nog in de minderheid. Dit geldt vooral in bepaalde culturen en sociale groepen. Echter nemen de percentages van groei binnen verscheidene groepen enorm toe. Het sociaal en Cultureel Planbureau schat het aantal veganisten in 1995 op 16,000. In 2015 waren er 70,000 veganisten en in 2020 zijn dit er al 170.000 (veganisme.org, 2020).

Ook zie je dit terug aan de schappen in de winkels. De plantaardige vleesvervangers nemen flink in populariteit en kwaliteit toe. Er gaat meer geld naar Research and Design (R&D) bij fabrikanten en de verkoopcijfers nemen over de afgelopen jaren flink toe. In 2020 stegen de cijfers zelfs met 34% tot 141 miljoen euro (NOS, 2022) .

Echter namen de verkoopcijfers in 2022 wel met 5% af. Er wordt gespeculeerd dat inflatie de trend keert. Volgens marktonderzoeksinstituut GfK krijgen vooral natuurwinkels een flinke omzetdaling te zien (Foodlog, 2022). Minder biologisch eten en vleesvervangers worden verkocht. Ook al gaan de prijzen steeds meer naar elkaar toe.

Vegan dieet: de betekenis in het kort

Eigenlijk is de definitie van een veganistisch persoon heel simpel. Een vegan is iemand die geen dierlijke producten eet en neigt naar een levenswijze waarin geen dieren worden gebruikt.

Waarom een vegan dieet?

De meeste mensen die vegan worden hebben de volgende 3 redenen als belangrijkste redenen om vegan te worden.

Voordeel 1: Gezondheidsaspecten – wat zou een vegan dieet gezonder maken?

Een vegan dieet bevat geen dierlijke producten. Daarnaast is de levensstijl vaak gecentreerd om duurzamere en minder verwerkte producten. De term Whole Foods komt dan ook vaak terug binnen deze stroming. Deze whole foods bevatten over het algemeen betere voedingstoffen, minder suikers en meer vezels.

Wanneer je vegans vergelijkt met vegetariers, dan hebben mensen die een vegan dieet volgen over het algemeen een lagere cholesterol, bloeddruk en zijn dunner. Dit gevolg is niet causaal. Causaliteit is namelijk moeilijk om aan te tonen aangezien je moeilijk een interventieonderzoek kan uitvoeren waarbij je alleen deze twee factoren kan testen. Er zijn waarschijnlijk meerdere oorzaken die effect kunnen hebben op de mogelijke gezondheidsparameters. Alcohol gebruik, roken en sporten zijn bijvoorbeeld andere mogelijke oorzaken.

Om te zeggen dat een vegan dieet gezonder is, is dus niet te zeggen omdat je moeilijk een direct oorzaak en gevolg kan vinden. Echter verschilt het ook per persoon hoe een veganistisch dieet is toegepast. Het is belangrijk om naast voldoende eiwitten ook alle essentiele eiwitten binnen te krijgen. Daarnaast moet je ook voldoende vitamines en minderalen eten. Voor veganisten is dit moeilijker!

Vegan maaltijden zijn echter vaak creatiever. Je eet ook meer ‘whole foods’. Dit is niet per definitie gezonder, maar het zou kunnen helpen bij een gezond dieet.

Over het algemeen helpen vegan dieten bij obesitas, cardiovasculaire ziektes, diabetes, bieden meer bescherming tegen ziektes waarin ontstekingen een rol spelen zoals reuma en artritis en hebben een positief effect op je darmflora (Barnard et al., 2006 ; Tomova et al., 2019).

Als je een veganistisch dieet volgt is het belangrijk dat je naast je gebalanceerd dieet, wellicht supplementen moet slikken om te compenseren voor voedingsstoffen die vooral in dierlijke prodicten zitten. Vitamine B1 en B12, ijzer en bepaalde essentiële aminozuren zijn daar onderdeel van. Deze zijn belangrijk voor goede werking van het zenuwstelsel (npokennis.nl, 2022) .

Voordeel 2: Duurzaamheid – het milieu staat centraal

Een ander belangrijk motief voor het overstappen naar een veganistisch levensstijl, zijn de zorgen om het milieu. Duurzaamheid staat hier centraal. Een product is duurzaam als het bijdraagt aan een gezonde wereld. Duurzaamheid is moeilijk te definiëren, maar in principe zorgen duurzame producten ervoor dat niet alleen huidige generaties, maar ook toekomstige generaties van de aarde kunnen genieten.

Je kan duurzaamheid het best begrijpen als je producten in een geheel cyclus bekijkt. Hoeveel energie, voedingstoffen, moeite, land, water vereist het product en hoeveel blijft er over na het landbouw- en verwerkingsproces.

Als het gehele proces net zo veel of minder energie kost dan het product, is het product duurzaam. Vaak spreken we bij producten die we consumeren van ‘duurzamer dan’ omdat het moeilijk is om een product volledig duurzaam te maken. Investeren in de toekomst speelt in veel opzichten een rol.

Duurzaamheid is dus een belangrijk motief om veganistisch te leven. Veganisme wordt beschouwd als een van de meest duurzame opties voor een dieet wat betreft broeikasgassen, land- en watergebruik (Springmann et al., 2018) . Let op: niet alle veganistische producten zijn duurzamer dan hun dierlijke alternatief. Elk proces zou apart beschouwd moeten worden. Uiteindelijk is het aan de gebruiker om de juiste producten te kiezen die passen in dit levensstijl.

Goede voorbeelden van producten die als duurzame en gezonde producten worden beschouwd zijn avocado’s en soja. Mensen vergeten dat land en watergebruik ontzettend belangrijk is voor het verbouwen van deze producten. Dit geldt al helemaal voor de omgeving waarin deze worden verbouwd. Ook moeten deze producten helemaal getransporteerd worden zodat wij ze kunnen nuttigen. Kijk altijd even naar de volledige lifecycle analyse en niet naar één aspect.

Binnen een bepaald ecosysteem kan het verbouwen van een product ontzettend schadelijk zijn. Een plantaardig product staat niet gelijk aan duurzaam een duurzaam product. Ook is

Het upscalen van fabrieken vaak nodig om een proces duurzamer te laten verlopen. In principe geldt er altijd de regel dat je minder energie nodig hebt als je het proces en de fabrieken groter maakt. Blijf altijd kritisch, ook al is het motief goed.

Voordeel 3: Ethische redenen – toch wel een beetje sneu

De ethische en morale redenen komen vooral vanuit het standpunt van het dier. Het lijden van een dier wordt niet meer getolereerd en dieren hebben ook rechten. Mensen die dit standpunt het belangrijkst vinden, worden vaak eerder vegetariër (Ruby, 2012). Veganisten hebben vaak eerder prioriteit aan het milieu.

Nadelen aan een veganistisch dieet

Je kan je voorstellen dat aan elke levensstijl een nadeel zit. Vooral als je een groot deel van je dieet meer mag eten. Ook deze nadelen zetten we op een rijtje:

Nadeel 1: barrières vanuit een sociale omgeving of het ontstaan van druk

Een levensstijl die niet direct overeenkomt met de heersende levensstijl zal je hoe dan ook op een gegeven moment botsen met andere mensen of andere maatschappelijke stromingen. Het adopteren en onderhouden van een vegetarische of veganistische levensstijl is geen uitzondering.

Veganisme is tegenwoordig ook onderdeel van een identiteit die je voor jezelf opbouwt (Cherry and Asher, 2012). Mensen zijn over het algemeen omnivoor. Door jezelf te onderscheiden als veganist, zal dat implicaties hebben voor je eigen identiteit of waarneming vanuit de buitenwereld. Dit noemen we je sociale perceptie.

Veganisme is niet alleen een dieet, maar een levensstijl, filosofie en sociale beweging. Kwa conceptualisatie is het dus een stuk ingewikkelder dan alleen vegetarisch leven. Nu wil ik niet iedereen over één kam scheren, maar ik generaliseer om even basisprincipes van sociale perceptie uit te leggen.

Motieven van veganisten zijn aan elkaar gebonden. Door de overtuiging van deze stroming kan het een beetje activistisch overkomen. Er ontstaat eigenlijk dus ook een soort stigma bij sommige mensen. Dit hoeft niet bij iedereen zo te zijn!

Daarnaast is het in sommige landen en culturen het eten van vlees sterk geassocieerd met die cultuur (Leroy et al., 2015) . Het zal dan moeilijker zijn om initiatief te nemen naar een veganistisch dieet. Het weigeren van het eten van bepaalde ingrediënten kan zorgen voor spanning binnen je familie, sociale groepen en omgeving. Misschien geldt dit niet voor jou, maar het is altijd goed om even iedereen te kunnen plaatsen in hun eigen omgeving of sociale constructen.

Het gebrek aan sociale steun kan ook lijden tot het opgeven van een bepaald dieet of levensstijl. Aangezien veganisten over het algemeen een relatief kleine groep mensen zijn, kan het zijn dat je binnen je omgeving een gebrek hebt aan sociale steun. Gelukkig is er in dit tijdperk van internet weer voldoende contact te zoeken nationaal of wereldwijd.

Nadeel 2: bepaalde voedingstoffen zijn moeilijker uit je dieet te halen.

Wij zijn hier bij de Bestedrogistentest.nl heel gehecht aan onze gezondheid en daarom kijken we bij élk dieet ontzettend kritisch wat de voor en nadelen zijn. Veganistische diëten eten geen dierlijke producten. Echter zitten in dierlijke producten ook weer heel veel voedingstoffen als essentiële aminozuren, essentiële vetzuren, vitamines en mineralen. Deze zal je dan moeten halen uit alternatieve producten of supplementen.

Stel je voedt een kind op onder je eigen veganistisch dieet, zorg ervoor dat je kind alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgt. Dit is ontzettend belangrijk in de vormgevende jaren waarin een kind zo ontzettend veel groeit.

Schenk extra aandacht aan eiwit, ijzer, vitamine B1, vitamine B2, Vitamine B12, calcium, jodium en vitamine D bij een veganistisch dieet.